تفاوت دوره نظام جدید و نظام قدیم
تاریخچه نظام های آموزشی در ایران
تا سال ۱۳۴۶ نظام آموزشی به دو دوره تقسیم می شد. ۶ سال ابتدایی و ۶ سال متوسطه در نظام آموزشی دایر بود. این نظام آموزشی بیش از ۴۰ سال در مدارس ایران اجرا می شود و حداقل تا سه نسل دست به دست شده است. از سال ۱۳۴۶ به بعد نظام آموزشی به ۵-۳-۴ تبدیل شد یعنی پنج سال ابتدایی، سه سال راهنمایی و چهار سال متوسط.
از سال ۱۳۷۰ تغییراتی در نظام ایجاد شد و تصمیم بر این شد که دوره پیش دانشگاهی از دوره متوسطه جدا کند. دانش آموزان باید پنج سال ابتدایی، سه سال راهنمایی، سه سال دبیرستان برای اخذ دیپلم و یک سال دوره پیش دانشگاهی را می گذارنند تا بتوانند به دانشگاه راه یابند. در این نظام دانش آموزان باید در امتحان ورودی پیش دانشگاهی شرکت می کردند و در صورت گرفتن نمره قبولی می توانستند در این دوره شرکت و بعد برای کنکور سراسری اقدام کنند.
پس از گذشت چند سال و به دلیل کاهش جمعیت داوطلبین پیش دانشگاهی، امتحان ورودی برداشته شد و هر فردی در صورت علاقه می توانست در این دوره شرکت کند. به عبارتی تغییرات در مقطع ابتدایی و راهنمایی ایجاد نشد و تنها دوره متوسط تفکیک شد و پیش دانشگاهی جدا شد. در سال ۱۳۸۹ مراکز پیش دانشگاهی که از مدارس متوسط جدا شده بودند به دوره متوسط متصل شدند.
نظام ترمی واحدی چیست؟
نظام ترمی واحدی در اصل همان نظام قدیم در ایران است. تا سال های ۷۹-۸۰ نظام تحصیلی ترمی واحدی بود. نظام ترمی واحدی شامل سه ترم تحصیلی بود. ترم اول از مهر ماه تا بهمن ماه، ترم دوم از بهمن ماه تا خرداد ماه و ترم سوم از خرداد تا شهریور ماه ادامه داشت.
دانش آموزان در نظام ترمی واحدی نمرات خود را در سه کارنامه در پایان هر ترم مشاهده می کردند. اگر دانش آموزی به هر دلیلی نمی توانست در ترم اول درسی را پاس کند، این فرصت را داشت تا در ترم های بعدی نمره قبولی را کسب کند. این نظام با مشکلاتی همراه بود برای مثال دانش آموزان زیادی ممکن بود درسی را در چند ترم پاس نکنند و همچنان به مقاطع بالاتر بروند.
نظام ترمی واحدی در مقطع ابتدایی ۵ سال بود و دانش آموزان بعد از این مقطع وارد راهنمایی می شدند. سپس بعد از گذراندن دوره راهنمایی وارد مقطع دبیرستان می شدند. پس از پایان سه سال دبیرستان، دانش آموزان دیپلم می گرفتند. بعد از مقطع دبیرستان یک مقطع پیش دانشگاهی هم بود که به مدت یک سال طول می کشید. این دوره هم برای دانش آموزانی که قصد شرکت در کنکور و تحصیل در دانشگاه را داشتند، ضروری بود.
نظام سالی واحدی
نظام سالی واحدی از ۱۳۸۰ شروع شد و تا سال ۱۳۹۷ ادامه داشت. پس از سال ۱۳۹۷ نظام جدیدی به نظام ۳-۳-۶ در کشور ایجاد شد.
نظام ترمی واحدی تا اواخر دهه ۷۰ ادامه داشت و اوایل دهه ۸۰ نظام سالی واحدی شروع شد. هدف تغییر نظام تحصیلی از نظام ترمی واحدی به نظام سالی واحدی برطرف کردن برخی از مشکلات بود. برای مثال در نظام ترمی واحدی، دانش آموزان بدون قبولی در یک یا چند درس می توانستند، وارد مقاطع بالاتر شوند که این امر موجب حضور دانش آموزان با پایه های ضعیف در مقاطع بالاتر بود.
در نظام سالی واحدی دانش آموزان یک کارنامه نهایی و اصلی دارند که بعد از امتحانات خرداد ماه ارائه می شود. دانش آموزان باید در همان یک سال تمامی دروس خود را با موفقیت پشت سر بگذارنند. به عبارتی دانش آموزان باید در طول یک سال که معادل دو ترم است حتما دروس خود را پاس می کردند.
نظام سالی واحدی شامل ۵ سال تحصیل در مقطع ابتدایی، سه سال راهنمایی، ۳ سال دبیرستان و یک سال هم در مقطع پیش دانشگاهی است. تعداد و ترتیب هر دو نظام ترمی واحدی و سالی واحدی یکسان است. تفاوت بین این دو شرایط و تعداد ترم ها است.
در نظام سالی واحدی مقطع ابتدایی ۵ سال است و سپس دانش آموزان وارد مقطع راهنمایی می شوند. بعد از گذراندن دروس دانش آموزان می توانند وارد مقطع دبیرستان شوند. تحصیل در این نظام در دبیرستان شامل دو دوره است.
- دوره اول شامل نظام سالی واحدی متوسط است که این دوره سه سال است و پس از گذراندن سه سال دانش آموزان موفق به کسب مدرک دیپلم می شوند.
- دوره دوم نظام سالی واحدی دبیرستان را پیش دانشگاهی می نامند. این دوره یک سال طول می کشید و برای دانش آموزانی که قصد شرکت در کنکور سراسری را داشتند گذراندن این دوره الزامی بود.
چرا پیش دانشگاهی هم سالی – واحدی شد؟
پیش دانشگاهی در نظام سالی واحدی با دوره مقطع دبیرستان یکپارچه شد. همان طور که در پاراگرف های بالاتر گفتیم، در نظام ترمی واحدی دوره پیش دانشگاهی تفکیک شده بود و به صورت ترمی واحدی برگزار می شد. در نظام سالی واحدی به دلیل استفاده بهینه از نیرو و مدیریت یکپارچه مدارس، تصمیم بر این شد که دوره پیش دانشگاهی هم در نظام سالی واحدی بگنجد.
قبل از اینکه پیش دانشگاهی هم سالی واحدی شود، به صورت ترمی واحدی بود. برای مثال در یک مدرسه، سه سال دبیرستان به صورت سالی واحدی بود و امتحانات پایانی در خرداد ماه برگزار می شود. اما برای پیش دانشگاهی که نظامش ترمی بود، وسط سال تعطیلات میان ترم داشت که این امر موجب از هم گسیختگی نظم مدارس می شد. اما با سالی واحدی کردن دوره پیش دانشگاهی مدیریت یکپارچه ای روی تمام مقاطع تحصیلی اعمال شد.
نظام جدید آموزشی ۳-۳-۶
نظام جدید ۳-۳-۶ از سال ۱۳۹۸ شروع شده است. اگر شما قبل از سال ۱۳۹۸ فارغ التحصیل شده اید، جز نظام آموزشی قدیم هستید. افرادی که در نیمه دوم سال ۱۳۹۷ متولد شده اند نیز جزء دسته نظام آموزشی جدید ۳-۳-۶ هستند.
در نظام جدید مقطع ابتدایی ۶ سال، دوره متوسط اول ۳ سال و دوره متوسط دوم هم سه سال طول می کشد به همین دلیل به آن نظام ۶-۳-۳ می گویند. در نظام جدید دوره راهنمایی حذف شده است و در عوض به دوره متوسط اول تبدیل شده است. همچنین دوره پیش دانشگاهی نیز حذف شده است. نظام جدید در دوره ابتدایی گروه های سنی ۶ تا ۱۱ سال را پوشش می دهد. اما نظام قدیم در دوره ابتدایی گروه های سنی ۶ تا ۱۰ سال را پوشش می داد.
به صورت کلی در نظام جدید آموزشی، بعد از طی کردن ۶ سال مقطع ابتدایی، دوره متوسط به دو دوره تقسیم می شود که شامل دوره سه ساله متوسط اول و دوره سه سال متوسط دوم است.در نظام جديد آموزشي ۳-۳-۶ دانش آموزان در پايه سوم متوسطه، «ديپلم» مي‌گيرند اما مي‌توانند با اين ديپلم در دانشگاه شركت كنند و ديگر دوره پيش‌دانشگاهي وجود ندارد.
تفاوت های نظام جدید و نظام قدیم
در نظام جدید و قدیم علاوه بر اینکه در تقسیم بندی دوره ها تغییراتی انجام شده است، مفاد درسی کتب نیز تغییرکرده است. برای مثال در درس ادبیات تعداد درس ها کمتر شده و تاریخ ادبیات مثل سابق وجود ندارد. داوطلبان نظام جدید نسبت به نظام قدیمی ها کلمات و تاریخ ادبیات کمتری حفظ می کنند. برای سایر دروس نیز تغییراتی ایجاد شده است. کتب اول دبستان تغییرات اساسی کرده است. کتب ریاضی و علوم تا ۸۰ درصد تغییراتی داشته و کتاب های هدیه و عربی نیز بهسازی شده است. همچنین ساعت های درسی و عناوین کتاب های راهنمایی تغییر کرده است.
