خوابیدن شاید شبیه سوارشدن به قطار و رفتن به سرزمین سکون و آرامش باشد. حس ناب نقطه‌ی پایان برای دغدغه‌های روزمره و رها شدن در عالم رویا فارغ از همهمه‌ی روزگار نیز می‌تواند تعبیری از خوابیدن باشد. از هر زاویه‌ای که نگاه و تعریف کنیم؛ در نهایت به جنبه‌ی اهمیت خواب در زندگی انسان‌ها می‌رسیم.
خواب کافی و به موقع، مثل تنفس برای زندگی آدمیان ضرورت دارد. خواب از مهم‌ترین چرخه‌های شبانه‌روزی و یکی از نیازهای کلیدی بشر است. اثرات کم خوابی بر مشکلات جسم و روح بر کسی پوشیده و قابل انکار نیست. کمبود خواب می‌تواند دلیل بروز بسیاری از مشکلات مانند استرس، افسردگی و بی‌انگیزگی باشد. هر چند طبق تحقیقات صورت گرفته، ساعت بدن و میزان نیاز افراد مختلف به خواب می‌تواند تا حدودی متفاوت باشد اما در هر حال، سطح استانداردی از استراحت برای یک انسان در طول 24 ساعت شبانه‌روز لازم است.
هر فرد سالم روزانه به حدود ۷ تا ۹ ساعت خواب نیاز دارد. البته لازم به ذکر است که مفهوم خواب کافی برای سنین مختلف تفاوت‌هایی دارد ولی در نهایت در هر مقطع از زندگی، خوابیدن در حد مناسب باعث سلامتی و افزایش ایمنی بدن می‌شود. به طور کلی عوامل متعددی در اختلال و تضعیف حافظه، شناسایی شده‌اند. ازجمله این موارد می‌توان به کم‌خوابی اشاره نمود. در واقع خواب از شاخص‌هایی است که می‌تواند بر سطح یادگیری تاثیر مستقیم داشته باشد.
اگر بخواهیم در مورد اهمیت میزان خواب مورد نیاز یک دانش‌آموز صحبت کنیم باید در درجه اول به تاثیر استراحت کافی بر عملکرد ذهن اشاره نماییم. یک ذهن شارژ شده با استراحت قطعا بهتر یاد می‌گیرد و آسان‌تر به خاطر می‌آورد. خواب ناکافی باعث کاهش هشیاری و اختلال در تمرکز می‌شود. یک دانش‌آموز در چنین شرایطی قطعا کمتر از حد مورد انتظار بازدهی خواهد داشت.
در ادامه به تعدادی از مواردی که در اثر خواب مناسب به کیفیت عملکرد تحصیلی دانش‌آموزان کمک می کنند، اشاره می شود:
تقویت حافظه
به طور کلی حافظه نوعی توانایی است. توانایی در به یاد آوردن اطلاعاتی که فرد در زندگی خود داشته یا آنها را یاد گرفته است. خوابیدن، نقش مهمی در تثبیت اطلاعات برای مغز دارد. در نتیجه، خواب کافی مساوی با عملکرد بهترحافظه است.
خواب بهتر، قدرت استدلال قوی‌تر
انسانی که هشیاری و تمرکز بیشتری دارد؛ قاعدتا قدرت استدلال و تفکر نقادانه‌ی بهتری در مواجهه با مسائل پیچیده ارائه می‌دهد. خواب کافی یکی از شاخص‌های تامین هوشیاری و استدلال بهتر برای انسان‌ها به شمار می‌رود.
افزایش سیستم ایمنی بدن
خواب کامل باعث تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از بیماری‌های مختلف می‌شود و همچنین سطح استرس افراد را هم کاهش می‌دهد. اضطراب ریشه‌ی بسیاری از بیماری‌ها می‌باشد. بدن هورمون‌هایی را به هنگام خواب آزاد می‌کند که برای مقابله با فاکتورهای بیماری‌زا لازم است. دلیل بسیاری از مشکلات جسمی و پریشان حالی‌ها، عدم کفایت میزان خواب لازم برای فرد است.
ارتباط خواب و کسب نمرات بهتر
تحقیقات مختلف نشان داده است که دانش‌آموزان در ایام امتحانات از خواب کافی بهره‌مند نیستند. در واقع با تخصیص وقت بیشتر به درس خواندن از مدت زمان استراحت خود کم می‌کنند. اما این امر الزاما منجر به کسب نمرات بهتر نمی‌شود. حتی گاهی نتایج معکوس دارد که ناشی از خستگی جسمی و ذهنی افراد کم خواب می‌باشد. دانش‌آموزان دارای چرخه خواب نامنظم، اصولا عملکرد ضعیفی دارند. برخلاف تصور خیلی از دانش‌آموزان که تمام شب را برای کسب نمرات بالا بیدار می‌مانند، باید توجه کرد که یک خواب عمیق و مناسب می‌تواند بیشتر از مرور ممتد مطالب به افزایش سطح یادگیری افراد کمک کند.
خلاقیت و شکوفایی
خلاقیت از توانایی ایده‌دهی و الهام بخشی سرچشمه می‌گیرد. دانش‌آموزانی که شادابی لازم را از بابت خواب اصولی و کافی دارند، می‌توانند ایده‌های خلاقانه‌تری در فرآیند تحصیلی خود ارائه دهند. شکوفایی و احساس اعتماد به نفس از دیگر آورده‌های یک شخصیت خلاقانه برای فرد می‌باشد.
سخن آخر:
همان طور که پیش تر گفته شد، خواب بخش عمده‌ای از زندگی افراد را شامل می‌شود. کیفیت خوب و مدت زمان خواب باعث می‌شود دانش‌آموزان طراوت و روند مثبت عملکرد تحصیلی خود را حفظ کنند. بدن انسان علاوه بر تغذیه‌ی سالم به استراحت نیز نیاز دارد تا بتواند انرژی لازم را ذخیره نماید. بنابراین، برای دانش‌آموزان باید سبکی از زندگی طراحی شود که در کنار تحصیل و کسب مهارت‌های مختلف، زمان استاندارد استراحت نیز در برنامه‌ی آنها گنجانده شود. افراط و تفریط در هر مساله‌ای مشکل ساز است و خواب نیز از این قضیه مستثنی نیست. رعایت تعادل و در پیش گرفتن سبک اصولی زندگی همواره از بهترین گزینه‌ها است. امیدواریم از این مطلب استفاده‌ی لازم را برده باشید.
ایام به کام
نگار طاهرخانی
سازمان انتشاراتی کاگو
