زندگی ما آدم‌ها شبیه راه رفتن در جاده‌ای با مقصد نامعلوم است. گاهی این مسیر مه آلود، گاهی بارانی و روزهایی هم به بهترین شکل ممکن می‌گذرد. بعضی‌ها سفر کوتاه‌‌‌تری دارند و عده‌ای هم راه طولانی‌تری را طی می‌کنند. ما در این مسیر رشد پیدا می‌کنیم، تجربه می‌کنیم و از دوران کودکی و نوجوانی به میان‌سالی و کهن‌سالی می‌رسیم. هر برهه‌ای از زندگی انسان‌ها شرایط و ویژگی‌های خودش را دارد که آن مقطع زمانی را خاص می‌کند. یکی از مهم‌ترین دوران زندگی افراد، نوجوانی است که بسیاری از رفتار‌های ما در بزرگسالی، نیز ریشه در همین ایام دارد. لذا آگاهی بیشتر برای درک بحران و چالش‌های دوران بلوغ کمک زیادی به فراهم شدن بستر مناسب برای شکل‌گیری شخصیت سالم‌تر در نوجوان می‌نماید. در این مطلب با مروری بر مختصات دوره نوجوانی، راهکارهایی برای مواجه‌ی بهتر با این دوره حساس ارائه می‌دهیم.
نوجوانی با انواع تحولات جسمی و روانی که به همراه دارد یکی از کلیدی‌ترین دوران‌های زندگی هر فرد محسوب می‌شود. طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، دوره نوجوانی به سنین 10 تا 19 سالگی گفته می‌شود و حدود یک پنجم جمعیت جهان را افرادی تشکیل می‌دهند که در حال گذر به دروازه‌ی بزرگسالی می‌باشند. نوجوانان در واقع، آینده‌سازان کشورها هستند که به زودی در سمت‌ها و نقش‌های مختلفی تاثیرگذار خواهند بود. لذا با توجه به این واقعیت، پرداختن به مسائل آنها ضروری است. آموزش و اطلاع‌رسانی صحیح و به موقع در رابطه با شرایط خاص دوره نوجوانی از وظایف اصلی نهادهای صاحب صلاحیت است زیرا عدم ارائه اطلاعات کافی در زمینه بلوغ می تواند زمینه ساز بروز مشکلات فراوانی برای شخص نوجوان، والدین واطرافیان وی شود و در نهایت جو جامعه نیز ثبات و سلامت روانی لازم را نداشته باشد.
از جمله تحولات و چالش‌هایی که نوجوان در این مقطع تجربه می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بحران هویت
اصولا نوجوان به دنبال هویت جدید است و در این دوران با هجوم سوالات زیادی در مورد اصل موجودیت خود و ابعاد مختلف زندگی مواجه می‌شود. در واقع، فرد هویت خود را گم کرده و نمی‌داند که چه جایگاهی در زندگی دارد. مدیریت این مساله که حس زیر سوال بردن شخصیتی و اجتماعی در نقطه‌ای درست به پایان و آرامش برسد نیاز به داشتن آگاهی و اطلاعات کافی در مورد ویژگی‌های مقطع نوجوانی می‌باشد.
نیاز به توجه
با ورود به دوره نوجوانی، فرد بیش از گذشته نیازمند توجه اطرافیان خود است. نقش والدین در این ایام بسیار تاثیرگذار است که با وقت گذاشتن و شناخت کافی از حالات و شرایط فرزند خود در صدد رفع مشکلات احتمالی از راه درست و در صورت لزوم تخصصی باشند. باید خاطرنشان داشت که نوجوان ممکن است در بعضی موارد صرفا جهت جلب توجه بیشتر دست به اموری بزند.
ترس و اضطراب
اضطراب، به عنوان احساس عصبی بودن تعریف می‌شود که معمولا ناشی از نگرانی بابت موقعیت‌های ناشناخته می‌باشد. اصولا نوجوانان در این دوران به مسئولیت‌ها و موقعیت‌های جدیدی که قرار است تجربه کنند فکر می‌نمایند و حتی ممکن است دچار حمله هراس بشوند. این اضطراب تا حدی مجاز است که منجر به ایجاد اختلال در عملکرد نوجوان نشود و باید تمهید مناسبی در این رابطه در نظر گرفته شود.
تغییرات جسمی و روحی
تغییرات جسمی ناشی از بلوغ در دوره نوجوانی به طرز محسوسی خود را نشان می‌دهد. به عنوان مثال، آکنه‌های روی صورت و تغییرات صدا می‌تواند از مصادیق تحولات جسمی باشد. همچنین تغییرات رفتاری مثل نافرمانی و لجبازی در کنار تغییرات هورمونی از دیگر ویژگی‌های مقطع نوجوانی می‌باشند.
لجبازی و مقاومت
نوجوانان اکثرا با ورود به دوره بلوغ از باید و نبایدها استقبال نمی‌کنند. تضادهای زیادی در این مقطع ممکن است بین والدین و فرزندان شکل بگیرد. نوجوان در این ایام تا حدی پرحرف، لجباز، جسور و نافرمان شده و
به دفاع از ایده‌های خود برخاسته و از خواسته‌های والدین سرپیچی می‌کند. این رفتارها تا حدود زیادی طبیعی است.
راهکارهایی برای عبور از بحران نوجوانی:
شناخت ویژگی‌های دوره نوجوانی
در این دوران مانند کتابی که برای چندمین بار از اول خوانده می‌شود، والدین نیز نیازمند ایجاد رابطه‌ای جدید و شناختی دقیق‌تر از نوجوان خود هستند تا بتوانند مدیریت بهتری بر وضع جدید داشته باشند. توجه بیشتر و درک بهتر در کنار تحقیر نکردن افکار و سوالات نوجوان در این دوران بیشترین توقعی است که از والدین انتظار می رود.
گرایش نوجوان به هم‌سالان خود
به طور طبیعی نوجوان در دوران بلوغ علاقه بیشتری به تعامل با دوستان و هم‌سالان خود دارد. تجربه‌ی فضا و روابط جدید، گرایشات قوی نسبت به روابطی به دور از بستر خانواده برای نوجوان ایجاد می‌کند. خانواده ها در این ایام می توانند از طریق رفت و آمد با افرادی که از نظر اخلاقی و ارزشی با معیارهای آنها هم‌خوانی دارند و دارای شخصی هم سن فرزند خود نیز می‌باشند، این نیاز نوجوان خود را تا حد زیادی پوشش دهند.
خود را در جایگاه نوجوان قرار دهید
برای درک بهتر نوجوان سعی کنید در هر رویداد یا تصمیمی خود را در جایگاه او قرار دهید. نگاه کردن از منظر یک نوجوان به قضایا شاید در بعضی موارد سبب تغییر جهت‌گیری والدین و اطرافیان و ایجاد آرامش و ثبات بیشتر در روابط گردد.
تفاوت نسل‌ها را بپذیرید
همیشه به یاد داشته باشید که ما فرزندانمان را برای زندگی در آینده تربیت می‌کنیم و پرورش می‌دهیم؛ لذا دلیلی ندارد که آنها الزاما با تمام معیارهای حال حاضر ما یا باید و نباید‌های گذشتگانمان هم‌سو باشند. بهتر است که واقعیت اختلاف نسل‌ها را با منطق پذیرا بود و برای شکوفایی هرچه بیشتر نوجوانان اقدام کرد.
اعتماد به نفس را ارتقا دهید
همیشه ابزارتشویق و تائید را برای کارهای موفقیت آمیز یک نوجوان استفاده کنید. او باید یاد بگیرد که چگونه به خود احترام بگذارد و خودش را دوست بدارد. خانواده اولین کانون و اجتماعی است که می تواند حرمت نفس را در وجود یک انسان شکل دهد. نوجوانان در سال‌های پیش رو و بزرگسالی به شاخص اعتماد به نفس نیاز وافری دارند.
سخن آخر:
همان گونه این که پیشتر اشاره گردید، در دوره بلوغ شخص چالش‌ها و تغییرات زیادی وجود دارد که نیاز به مدیریت دارند. هدایت نوسان‌های دوران بلوغ به سمتی درست نیاز به آگاهی‌های عمیقی دارد و پیشنهاد می‌شود برای عبور از این دوران از نظرات مشاوران معتبر این حوزه نیز بهره‌مند گردید.
به امید روز و روزگاری خوش برای همه بالاخص نوجوانان عزیز.
ایام به کام شما
سازمان انتشاراتی کاگو_ نگارطاهرخانی
