تصور کنید پشت میزتان نشسته‌اید و به کتاب حجیمی که باید بیشتر مطالبش را حفظ کنید، خیره شده‌اید. حفظ کردن گاهی می‌تواند کابوس بعضی از افراد باشد. ممکن است شما زمانی طولانی را به درس خواندن اختصاص دهید اما به دلیل عدم استفاده از روش یادگیری اصولی و رعایت نکردن شرایط صحیح مطالعه، اطلاعات لازم یا در ذهنتان ماندگار نمی‌شود و یا اگر هم ذخیره شود به سرعت از ذهن پاک خواهد شد. در این حالت نتیجه چیزی جز اتلاف زمان و انرژی نخواهد بود. در این مطلب قصد داریم ضمن اشاره به انواع حافظه و تفاوت‌های یادگیری با حفظ کردن؛ راهکارهایی برای حفظ کردن بهتر مطالب ارائه دهیم.
تعریف اصطلاحی حافظه در فرهنگ فارسی عمید به معنای قوه‌ای در انسان و بعضی حیوانات که مطالب و حوادث را به یاد نگه می‌دارد؛ و همچنین استعداد ذهن برای به یاد آوردن مطالب و حوادث آمده است. اگر بخواهیم در مورد دو بخش حافظه کوتاه مدت و بلند مدت صحبت کنیم؛ باید بگوییم که تفاوت انواع حافظه، در گنجایش و ماندگاری‌‌شان است. حافظه کوتاه مدت، که به آن حافظۀ اولیه نیز می‌گویند مهم‌ترین ویژگی‌اش، گنجایش محدودش است. در مقابل، حافظه بلند مدت برای بازه زمانی طولانی‌تری مطالب را نگه می‌دارد و با یادآوری سریع، کلیت آن را به خاطر می‌آورد.حال اگر قرار باشد مطلب مهمی را مطالعه کنید باید این مساله را در نظر بگیرید که با چه هدفی و برای چه مدت قرار است آن مطالب درذهن شما ماندگار شود. اینجاست که نیاز به توضیح دادن تفاوت بین حفظ کردن و یادگیری می‌باشد.
حفظ کردن مطلبی یعنی آن را از طریق راه‌های مختلف به ذهنتان بسپارید اما یاد گرفتن مطلب یعنی درک کردن و ارتباط گرفتن با مفهوم آن. در واقع به بیان دیگر، میزان ارتباط گرفتن با معنا و مفهوم می‌تواند از تفاوت‌های بین حفظ کردن و فهمیدن محسوب شود. اگر شما محتوایی را یاد گرفته باشید قاعدتا باید بتوانید آن موضوع را به زبان خود بیان کنید، توانایی تحلیل و تفسیرش را داشته باشید و و همچنین با یک مرور سریع آن را تا حد زیادی به خاطر آوردید. در نهایت اینکه، یاد گرفتن یکی از مقیاس‌های حافظه و هدف اصلی آموزش است.
اما برای حفظ کردن و یاد گرفتن مطالب چه راهکارهایی وجود دارد:
انتخاب روش یادگیری مناسب
یادگیری می تواند به صورت‌های مختلف از طریق تصویری، شنوایی و یا تجربی حاصل شود. برای هر کس با توجه به ویژگی‌های همان فرد یکی از این روش‌ها یا حتی ترکیبی از آنها ممکن است بیشتر جواب دهد. برای شروع سعی کنید سبک یادگیری خود را پیدا کنید. این کار تا حد زیادی از اتلاف وقت و انرژی شما جلوگیری خواهد کرد.
انتخاب محیط مناسب و رعایت تمرکز
برای حفظ کردن هر چه بهتر، سعی کنید مکان آرام و استانداردی را انتخاب کنید که دارای میزان دما و نور مناسب باشد و در عین حال تلاش نمایید که به هنگام حفظ مطالب از تمرکز بالایی برخوردار باشید. زیرا عامل اصلی فراموشی‌های ما حواس پرتی و نداشتن تمرکز به هنگام حفظ کردن و یا مرور کردن اطلاعات است.
چشمی و روزنامه وار بخوانید
نگاهی سطحی و گذارا به کلیت مطالب داشته باشید. روزنامه وار خواندن مطالب برای شروع مطالعه روشی موثر خواهد بود که ذهن شما را برای مفهومی خواندن آماده میکند. این کار باعث می‌شود که ذهن علاوه بر آمادگی برای شروع یادگیری با کیفیت، با بسیاری از مطالب نیز آشنایی پیدا کند.
زمان مطالعه
هر فرد در ساعت خاصی از شبانه روز ممکن است آمادگی بیشتری برای یادگیری داشته باشد. بعضی افراد شب هنگام ذهنشان آماده یادگیری می باشد و عده‌ایی دیگر در اوایل صبح سطح یادگیری بهتری دارند. بنابراین توصیه می‌شود که هر فرد بر اساس زمان مناسب خود ساعاتی را برای مطالعه انتخاب کند. همچنین برای شروع در بازه زمانی کوتاه و پاراگراف به پاراگراف به حفظ کردن بپردازید. در این صورت ذهن شما به صورت پلکانی به سمت زمان‌های طولانی‌تر مطالعه سوق پیدا خواهد کرد.
یادداشت برداری کنید
قاعدتا مطالعه به تنهایی نمی‌تواند برای حفظ کردن مطالب کفایت کند. یادداشت برداری یکی از اصلی‌ترین مراحل مطالعه‌ی با کیفیت است. از آنجایی که ذهن انسان بعد از مدتی مطالب را فراموش میکند یکی از بهترین راه‌های حفظ مطالب، نت برداری از آن هاست. در واقع یادداشت برداری به شما برای مرور بهتر مطالب و انتقال آنها به حافظه بلند مدت کمک میکند.
مطالب را ضبط کنید
محتوایی که می‌خواهید حفظ کنید را با صدای بلند بخوانید و صدایتان را ضبط کنید. گوش دادن به صدای ضبط شده خودتان کمک قابل توجهی به حفظ کردن مطلب مورد نظر می‌نماید. در این روش می‌توانید بسته به میزان سختی محتوا و ارتباطی که با آن گرفته‌اید، چندین بار به فایل صوتی ضبط شده گوش دهید. همچنین زمان انجام کارهای متفرقه مثل انجام امور منزل یا رانندگی می‌توان به دفعات از این روش استفاده کرد.
تصویرسازی کنید
مطلبی که در حال مطالعه‌اش هستید را در قالب تصاویر مختلف در ذهن خود مجسم کنید. این سبک تصویرسازی می تواند نوعی کدگذاری برای حفظ کردن بهتر محتوای مورد نظرتان محسوب شود. اصولا تصاویر بهتر از کلمات یادآوری می‌شوند.
مطلب را به دیگران یاد دهید
محتوایی که قصد حفظ کردنش را دارید با زبان خودتان به شخص دیگری یاد دهید و اگر کسی در دسترس نبود می‌توانید جلوی آینه برای خودتان تکرار کنید. چالش یاد دادن مطالب به دیگران می‌تواند کمک زیادی به حفظ شدن و تثبیت مفاهیم در ذهن شما نماید.
سخن آخر
آنچه که در این مقاله گفته شد گزیده‌ای از راهکارهایی جهت حفظ کردن بهتر مطالب بود. فراموش نکنید که مختصات ساختاری انسان‌ها و نقاط قوت و ضعفشان کاملا متفاوت می‌باشد. در صورتی که با حفظ کردن مطالب مشکل دارید ترکیبی از راه‌های فوق را امتحان کنید. امیدواریم که این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
روزگار به کامتان.
سازمان انتشاراتی کاگو – نگارطاهرخانی
